Jednym z kluczowych aspektów realizacji inwestycji zarówno w modelu obejmującym pozyskiwanie kapitału przez Fundusze Inwestycyjne Zamknięte, jak i w inwestycjach bezpośrednich, jest zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym. Niejednokrotnie dostępność narzędzi do minimalizacji ryzyka jest decydująca w zakresie zaangażowania kapitału w projekty realizowane w wybranych gospodarkach. Należy przy tym podkreślić, iż na polskim rynku kapitałowym w ramach oferowanych modeli inwestycyjnych dostępne są efektywne narzędzia pozwalające na maksymalne ograniczanie ponoszonego ryzyka, głównie poprzez możliwość wpływania na kierunki wykorzystania kapitału.
W przypadku inwestycji dokonywanych poprzez Fundusze Inwestycyjne Zamknięte do dyspozycji są następujące narzędzia zarządzania ryzykiem:
Rada Inwestorów – uczestnik Funduszu może uczestniczyć w Radzie Inwestorów i na bieżąco brać udział w kontrolowaniu realizacji celu inwestycyjnego Funduszu oraz jego polityki inwestycyjnej. Członkowie Rady Inwestorów mają prawo przeglądać księgi i wszelkie dokumenty Funduszu, a także żądać wyjaśnień od Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych;
Zgromadzenie Inwestorów – jest organem Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego, posiadającym kompetencje do podejmowania uchwał, np. w sprawie emisji certyfikatów inwestycyjnych, w celu pozyskania przez Fundusz kolejnych środków finansowych. Uczestnictwo w Zgromadzeniu Inwestorów pozwala na kontrolowanie procesu gromadzenia dodatkowego kapitału, a zatem rozwadniania zysków obecnych inwestorów;
uczestnictwo w podmiocie zarządzającym aktywami Funduszu – jest to najsilniejsze narzędzie zarządzania ryzykiem z uwagi na fakt, iż pozwala bezpośrednio decydować o wyborze projektów inwestycyjnych, które będą realizowane przez Fundusz. Zatem kontrolowanie podmiotu zarządzającego aktywami Funduszu zapewnia możliwość odrzucania zbyt ryzykownych projektów i wybierania tylko tych, które spełniają kryteria akceptowalne przez inwestorów.
Dodatkowo należy przypomnieć, iż Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, które powołują Fundusze Inwestycyjne Zamknięte, są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Stanowi to dodatkowy mechanizm ograniczający ryzyko inwestycji, gdyż Komisja dba o przejrzystość i zgodność z obowiązującymi przepisami prawa transakcji dokonywanych przez Fundusze Inwestycyjne Zamknięte.
Z kolei w ramach modelu obejmującego inwestycje Szariatowe polegające na bezpośrednim zaangażowaniu kapitałowym w spółki celowe realizujące projekty inwestycyjne, możliwe jest wykorzystywanie następujących narzędzi do zarządzania ryzykiem:
przepisy Kodeksu Spółek Handlowych – jest to zbiór obowiązujących przepisów prawa regulującego zasady funkcjonowania spółek kapitałowych w Polsce. Nadają one udziałowcom spółek z ograniczoną odpowiedzialnością prawo do sprawowania bezpośredniej kontroli nad działalnością Zarządów tych spółek. Zatem inwestorzy nabywający udziały spółek z ograniczoną odpowiedzialnością z mocy obowiązującego prawa mają możliwość ograniczania ryzyka inwestycyjnego poprzez weryfikowanie decyzji podejmowanych przez Zarządy i w razie konieczności reagowanie na działania niekorzystne poprzez podjęcie uchwały o zmianie osób zarządzających spółką celową;
możliwość wprowadzenia do Zarządu pożądanych osób – istnieje możliwość poczynienia uzgodnień, na mocy których inwestorzy będą mieli prawo wprowadzania do Zarządów spółek celowych swoich reprezentantów. Wykorzystanie tego narzędzia pozwalałoby w istotnym stopniu ograniczać wszelkie ryzyka związane z realizacją inwestycji, gdyż inwestor pośrednio kontrolowałby decyzje spółki celowej podejmowane praktycznie na wszystkich etapach realizacji projektu inwestycyjnego;
utworzenie Rady Nadzorczej – w spółkach akcyjnych przepisy prawa polskiego umożliwiają utworzenie Rady Nadzorczej, której uprawnienia obejmują bezpośrednią kontrolę nad działaniami podejmowanymi przez Zarząd tej spółki. Zatem ewentualne wprowadzenie do Rady Nadzorczej osób reprezentujących inwestorów dawałoby możliwość pośredniej kontroli nad decyzjami podejmowanymi przez Zarząd w związku z realizacją inwestycji. Dodatkowo obowiązujące przepisy nakładają na Zarząd w wybranych przypadkach konieczność uzyskania zgody Rady Nadzorczej na podejmowanie określonych czynności, co jest równoznaczne z bezpośrednim wpływem członków Rady Nadzorczej na działalność spółki celowej;
konieczność badania sprawozdań finansowych przez niezależnych biegłych rewidentów – zgodnie z obowiązującymi przepisami spółki akcyjne w Polsce mają obowiązek poddawania rocznych sprawozdań finansowych badaniu niezależnego biegłego rewidenta, czyli osoby posiadającej specjalistyczne uprawnienia do wydawania opinii o poprawności sporządzania sprawozdań finansowych. Dla strony angażującej kapitał bezpośrednio w akcje spółek akcyjnych jest to istotne narzędzie ograniczające ryzyko takiej inwestycji, gdyż każde roczne sprawozdanie finansowe będzie podlegało badaniu biegłego rewidenta. Oznacza to, że inwestor będzie uzyskiwał niezależną opinię zewnętrznego eksperta w zakresie prawidłowości sporządzenia sprawozdania przez Zarząd. Zatem narzędzie to daje możliwość dodatkowej weryfikacji wyników działań prowadzonych przez spółki celowe;
regulacje prawne w zakresie obligacji – w przypadku nabywania przez inwestorów obligacji zerokuponowych zapisy Ustawy o obligacjach w przypadku jakichkolwiek problemów emitenta obligacji zapewniają obligatariuszom prawo do uzyskania spłaty wszystkich roszczeń przed pozostałymi wierzycielami. Oznacza to, iż ryzyko inwestorów nabywających obligacje spółek celowych jest znacząco mniejsze niż podmiotów, które finansują działalność spółek np. poprzez udzielanie pożyczek.
