Funkcjonowanie Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych w Polsce regulowane jest w polskim prawie przede wszystkim Ustawą o funduszach inwestycyjnych oraz powiązanymi z nią rozporządzeniami wykonawczymi. Zgodnie z jej zapisami jedynym przedmiotem działalności Funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Proponowanie nabycia certyfikatów inwestycyjnych może odbywać się poprzez ofertę publiczną (kierowaną do nieoznaczonego adresata) lub prywatną (kierowaną do nie więcej niż 149 inwestorów).
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych
Fundusze Inwestycyjne Zamknięte tworzone są przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, których zadania następnie obejmują zarządzanie Funduszami oraz pełnienie funkcji organu reprezentującego dany Fundusz we wszelkich stosunkach prawnych z podmiotami trzecimi. Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych są osobami prawnymi, których działalność jest w Polsce ściśle nadzorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego, czyli państwowy nadzór finansowy. Zapewnia to przejrzystość działalności Towarzystw oraz zgodność z wszelkimi regulacjami prawnymi i praktykami rynkowymi.
Zasady funkcjonowania Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych
Należy podkreślić, że wprawdzie podstawowym aktem prawnym regulującym tworzenie i funkcjonowanie Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych jest Ustawa o funduszach inwestycyjnych, jednak bardzo często do ich działalności zastosowanie mają również inne przepisy takie jak: Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, czy Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi.
Podstawowym dokumentem regulującym zasady działania konkretnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego jest jego statut, którego treść ustalana jest przed notariuszem (będącym urzędnikiem państwowym, co zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo całego procesu) w momencie zawiązywania Funduszu przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych. Zgodnie z przepisami Ustawy o funduszach inwestycyjnych uczestnicy funduszu nie odpowiadają za jego zobowiązania. Po zawiązaniu Funduszu jest on zgłaszany przez Towarzystwo do Krajowego Rejestru Sądowego, który weryfikuje wszystkie dokumenty pod kątem zgodności z ustawowymi wymogami. W przypadku pozytywnego wyniku weryfikacji Fundusz jest wpisywany do ogólnodostępnego Rejestru Funduszy Inwestycyjnych, skąd każdy może uzyskać podstawowe informacje dotyczące Funduszu. Publiczny dostęp stanowi kolejny czynnik potwierdzający przejrzystość procesu zawiązywania i rejestrowania Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych.
W momencie zawiązywania Funduszu emitowana jest pierwsza seria certyfikatów inwestycyjnych, które nabywane są przez pierwszych inwestorów w zamian za określone aktywa lub środki pieniężne. Certyfikaty inwestycyjne są dokumentami potwierdzającymi tytuł uczestnictwa w danym Funduszu Inwestycyjnym Zamkniętym. Dają prawo do uczestnictwa w Zgromadzeniach Inwestorów, a wzrost ich wartości wynika ze wzrostu wartości inwestycji zrealizowanych przez dany Fundusz.
Przeprowadzenie kolejnych emisji nowych certyfikatów i w efekcie pozyskanie dodatkowych środków pieniężnych lub innych aktywów wymaga uchwały Zgromadzenia Inwestorów. W ten sposób nowi Inwestorzy mogą przystąpić do Funduszu i czerpać korzyści z realizowanych inwestycji. Jednocześnie istnieje możliwość zakupu certyfikatów inwestycyjnych od dotychczasowych uczestników Funduszu, pod warunkiem, że statut Funduszu nie zawiera ograniczeń w tym zakresie. W celu zapewnienia pełnego bezpieczeństwa transakcji w ramach proponowanej współpracy transfer wszelkich środków finansowych będzie zawsze odbywał się poprzez dwa uznawane na świecie banki międzynarodowe.
Wycena certyfikatów
Zgodnie z przepisami Ustawy o funduszach inwestycyjnych wycena certyfikatów musi być dokonywana okresowo w dniu wyceny, czyli co najmniej raz na kwartał. Ponadto wycena powinna odbywać się z odpowiednim wyprzedzeniem także przed każdym rozpoczęciem przyjmowania zapisów na nowe certyfikaty oraz w dniu wykupu certyfikatów. Dokonane wyceny weryfikowane są przez Depozytariusza, którym najczęściej jest duży bank posiadający departament specjalizujący się w obsłudze Funduszy Inwestycyjnych. Wycena certyfikatów odbywa się w dwóch etapach. W pierwszym określana jest wartość aktywów netto konkretnego Funduszu w wybranym dniu wyceny. W tym celu wyznacza się wartość aktywów Funduszu i pomniejsza o jego zobowiązania. Z kolei w drugim etapie otrzymana wartość jest dzielona przez łączną liczbę wyemitowanych do dnia wyceny certyfikatów inwestycyjnych.
Dozwolone inwestycje
Fundusze Inwestycyjne Zamknięte mają prawo realizować inwestycje obejmujące nabywanie różnorodnych klas aktywów. Wśród nich można wymienić m.in.: papiery wartościowe, instrumenty pochodne, nieruchomości, a także wierzytelności. Należy przy tym podkreślić, iż Ustawa o funduszach inwestycyjnych nakłada na fundusze ograniczenia w postaci braku możliwości koncentracji wszystkich aktywów Funduszu w niewielkiej ilości inwestycji. Stąd polityka inwestycyjna każdego Funduszu musi zakładać ulokowanie pozyskanych środków pieniężnych w co najmniej 5 niezależnych inwestycji.
Nie ma ograniczeń co do koncentrowania się Funduszy na wybranej klasie aktywów, jednak nie mogą to być instrumenty tego samego podmiotu. Wśród korzyści realizacji inwestycji za pośrednictwem Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych należy wskazać na kwestie związane z optymalizacją podatkową. Na mocy Ustawy o podatku dochodowym fundusze inwestycyjne są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych. W efekcie możliwe jest szybsze kumulowanie generowanych z inwestycji zysków bez konieczności uiszczania co roku blisko 20% zarobionych środków. Zysk opodatkowywany jest dopiero w momencie sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych przez uczestnika Funduszu. Możliwe jest jednak skonstruowanie struktury pozwalającej zminimalizować wszelkie obciążenia podatkowe.
Wyjście z inwestycji
Podstawowym sposobem wycofania się uczestnika Funduszu z uczestnictwa w Funduszu Inwestycyjnym Zamkniętym jest złożenie żądania wykupu certyfikatów inwestycyjnych. Wszelkie regulacje dotyczące przebiegu tego procesu, w tym tryb wykupu oraz terminy w jakich może on nastąpić, powinny być zawarte w statucie danego Funduszu. W momencie wykupu certyfikaty podlegają umorzeniu z mocy prawa. Statut powinien regulować także sposób przekazywania uczestnikom Funduszu środków z tytułu wykupu ich certyfikatów. Alternatywnym rozwiązaniem jest odsprzedaż posiadanych certyfikatów inwestycyjnych osobom trzecim, które zainteresowane są ich nabyciem. Wszelkie zyski inwestorów związane są zatem ze wzrostem wartości certyfikatów inwestycyjnych i wynikającą z tego różnicą pomiędzy ceną nabycia i ceną sprzedaży.
W ramach proponowanej współpracy zachęcamy do specjalizacji zawiązywanych Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych. Polega ona na koncentracji inwestycji realizowanych w ramach danego funduszu na określonym sektorze gospodarki lub wybranej branży. Pozwala to skupić w ramach jednego Funduszu specjalistów z danej dziedziny, którzy wspierają swoją ekspercką wiedzą zarządzających Funduszem, co pozytywnie wpływa na wyniki osiągane przez Fundusz z realizowanych inwestycji. Na wyraźne życzenie istnieje możliwość stworzenia mieszanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego.